Đầu thế kỷ XVIII, Cao Duệ là một xã thuộc huyện Gia Phúc, phủ Hạ Hồng, trấn Hải Dương. Thế kỷ XIX xã Cao Duệ thuộc tổng Thị Đức, huyện Gia Lộc trấn Hải Dương đổi thành tỉnh Hải Dương, tên miếu Rồng được gọi theo tên nôm của làng.
Miếu Rồng toạ lạc trên một khu đất cao ráo, thoáng rộng, mặt tiền của miếu quay về hướng Đông - Nam, phía Tây giáp chùa làng và khu dân cư, phía Bắc có ao, phía Nam là khu dân cư, di tích có cảnh quan đẹp, trong tương lai và có hướng phát triển tốt.
Nhật Tân là mảnh đất được hình thành khá sớm trong lịch sử, địa danh của xã trước đây gồm 2 xã Cao Duệ và Thị Đức thuộc tổng Thị Đức, sau năm 1945 các xã đổi thành thôn. Năm 1946 hai thôn Cao Duệ và Thị Đức sáp nhập thành một xã lấy tên là Nhật Tân có nghĩa là “ngày mới” tên xã Nhật Tân có từ đó đến nay.
Căn cứ vào thần tích, bia ký và truyền thuyết còn lưu giữ tại địa phương thì miếu Rồng được khởi dựng từ thời Hậu Lê (thế kỷ XVII) trùng tu vào thời Nguyễn. Bên cạnh miếu Rồng có chùa Liên Hoa và văn chỉ. Năm 1952 các công trình này đều bị quân Pháp phá hoại. Vào năm 2000, nhân dân địa phương đã đóng góp tiền của, công sức khôi phục lại miếu Rồng. Công trình gồm 5 gian tiền tế và 2 gian hậu cung, kết cấu chính của công trình bao gồm hệ thống cột, các con thuận, xà nách, đầu dư, bẩy bằng bê tông cốt thép, hoành dui bằng gỗ; mái lợp ngói mũi, tường xây gạch chỉ. Công trình vừa được chống xuống cấp năm 2005 nên còn khá chắc chắn.
Căn cứ vào thần tích, bia ký và truyền thuyết lưu truyền trong nhân dân địa phương thì miếu Rồng thờ Đào Ngọc Sâm, người đã có công giúp Đinh Tiên Hoàng dẹp loạn 12 sứ quân, thống nhất đất nước và giúp Lê Hoàn đánh giặc Tống vào thế kỷ X, thân thế sự nghiệp của ông có thể tóm tắt như sau:
Vào thời nhà Đinh ở huyện Nga Sơn, phủ Hà Trung, Ái Châu có vị trưởng tộc họ Đào tên là Ngọc Hoàn, tổ tiên vốn là người phương Bắc. Vào năm Long Hưng niên hiệu Thái Bình, chạy sang An Nam cư trú ở động Tung Sơn để tránh sự dâm loạn của vua Dương Đế nhà Tuỳ. Họ tộc 5 đời đều tinh thông nghề y và phong thuỷ. Ngọc Hoàn lấy vợ tên là Trần Thị Hiên sinh hạ con gái đặt tên là Trinh Nương. Trinh Nương lên 10 tuổi thì mẹ qua đời. Đào công thương xót, đợi hết tang vợ sẽ gả con gái cho người trong động, giao phó tài sản cho con rể rồi đi chu du thiên hạ. ông đến trang Cao Duệ xứ Hải Dương, thấy con sông lớn chia thành 9 nhánh nhỏ, uốn lượn như con rồng 9 khúc, phong cảnh hợp với người, bèn vào quán ngoài đồng nghỉ ngơi. Dân trong bản trang thấy lạ bèn ra xem và mời về làng khoản đãi.
Bấy giờ trong trang có ông Đỗ Thành, ngoài 40 tuổi có 1 người con gái tên là Sung Nương, Đỗ Thành thấy Ngọc Hoàn là người đức độ bèn mời về nhà và gả con gái cho. Trong trang có chùa Liên Hoa là nơi danh lam thắng cảnh, nhà sư trụ trì tại chùa vừa viên tịch chưa có người thay thế. Mọi người trong trang ngỏ lời mời Đào công đến ở và trông nom chùa, lúc đầu Đào công không ưng thuận, sau khi lấy Sung Nương hai vợ chồng đồng ý ra ở tại chùa. Một hôm có đôi vợ chồng họ Lý ở trong trang sắm sửa lễ vật đến chùa cầu tự nhờ Đào công làm sớ tấu lên mong được ứng nghiệm, đêm đó Lý công ngủ tại chùa. Một thời gian sau vợ chồng họ Lý sinh được một người con gái đặt tên là Giáp nương.
Năm Giáp Thân vào giờ Ngọ, ngày mồng 8 tháng Giêng vợ chồng họ Đào sinh được một người con trai tướng mạo khác thường. Năm lên 9 tuổi cậu bé đã hiểu âm luật, giỏi thơ văn. Đào công lúc đầu đặt tên con là Ngọc Việt, sau lại đổi thành Ngọc Sâm, khi Ngọc Sâm 15 tuổi cả mẹ cha đều đột ngột qua đời. Sâm công cử hành tang lễ thành kính, chu đáo, quan phủ huyện trong vùng biết tin đều đến phúng viếng. Đến khi của cải trong nhà cạn kiệt, có người cậu thương cảnh nghèo khó bèn đón về nuôi và cho theo học Lý tiên sinh. Lý tiên sinh thấy Sâm công học lực hơn người, thần đồng xuất thế nên rất yêu quý !
Sau khi thắng trận, Đinh Tiên Hoàng xưng vương đóng đô tại Hoa Lư (Ninh Bình) thắng trận trở về Sâm công được vua ban thưởng nhiều vàng bạc, tơ lụa, cho về thăm quê nội, ngoại. Sau 2 tháng ông trở lại triều đình, được vua sai làm Đốc trấn hai châu (Châu Hoan và Châu Ái).
Miếu Rồng không chỉ là nơi thờ Đào Ngọc Sâm có công giúp vua Đinh Tiên Hoàng dẹp loạn 12 sứ quân và giúp vua Lê Hoàn chống giặc Tống. Trong kháng chiến chống Pháp miếu còn là nơi in ấn tài liệu tuyên truyền của cơ quan huyện và xã.
Di tích miếu Rồng xã Nhật Tân đã được UBND tỉnh ra Quyết định số 4759/QĐ-UBND, ngày 28/12/2006 xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh.
Du lịch, GO! - Theo NTO, internet
.JPG)
